Hilde Claes
de juf van 1000 Bunsbeekse kleuters
Jaja, ze is er nog altijd! Een paar keer al hield Bunsbeek begin september de adem in: zal juffrouw Hilde er nog zijn? Doet ze er nog een jaartje bij? Telkens ging er een zucht van opluchting door het dorp want juffrouw Hilde is nog steeds op post. Ze ziet er ook zo jong uit! Je gelooft het bijna niet dat ze al pensioengerechtigd is! Vroeg of laat beslist ze echter toch om op rust te gaan en daarom achtte BOK de tijd gekomen om deze unieke, nog echt-Bunsbeekse juf onder het spotlicht te brengen. Eerst was er enige aarzeling "want juffrouw Hilde praat niet graag over zichzelf". Voor BOK wou ze het echter wel doen - ze is tenslotte erelid van onze vereniging! Maar dan nog begrijpt ze "praten over zichzelf" als "praten over haar kinderen", haar 1000 Bunsbeekse kleuters!
Ze begint het gesprek achter een hoge stapel albums... met allemaal foto's van kleine
jongetjes en meisjes! De ganse avond ligt één of ander "jaarboek" op haar
schoot. Juffrouw Hilde kent nog alle ukjes en dappere baasjes die bij haar in de klas
hebben gezeten. Ze zegt hun namen terwijl ze, blad na blad, herinneringen oproept aan 35
gevulde onderwijsjaren. Ze beseft zelf niet hoe ontroerend ze is voor de andere aanwezigen
- toevallig ook vaders en moeders van kinderen die aan haar werden toevertrouwd - terwijl
ze, geabsorbeerd door de beelden uit het verleden, losweg babbelt, veel lacht en soms stil
blijft staren...
De oudste foto's zijn zwart-wit. Het klaslokaal doet nog
negentiendeeeuws aan met de
zware, houten banken. Maar kijk! De eerste foto (1958) verraadt al de frisse wind die
juffrouw Hilde in Bunsbeek zou doen waaien. De logge banken zijn er nog wel maar staan
niet langer in strenge, rechte rijen. Ze werden twee aan twee tegen elkaar geschoven zodat
de kleuters als het ware aan tafeltjes zitten en ook veel prettiger met elkaar kunnen
werken! Bij deze verandering zou het niet blijven... Juffrouw Hilde tekent
verantwoordelijk voor heel wat originele initiatieven en onderwijsvernieuwing in Bunsbeek!
Geen wonder als men weet dat ze opgroeide in een vruchtbaar onderwijsmidden. Vader Claes
was onderwijzer in de plaatselijke jongensschool en begeleidde Hilde met
"gestrengheid die ze wel nodig had"!
Jongensstreken
Juffrouw Hilde:
Toen mijn ouders trouwden hadden de zusters juist het klooster gebouwd en trokken ze weg
uit het huis naast de jongensschool, waar nu de Watering is. Dat huis kwam dus vrij en
mijn ouders zijn daar gaan wonen. Daar hebben wij, mijn broer, mijn twee zussen en ik,
onze jeugd doorgebracht. Later, toen ik in het tweede jaar Normaalschool zat, is meester
Donvil naar Leuven verhuisd en zijn wij "naar de overkant" getrokken, naar het
huis van meester Donvil dat ook dienst deed als gemeentehuis (nu woonst en schrijnwerkerij
van René Collaerts, nvdr.). In 1972 ben ik mijn ouders naar Tienen gevolgd waar ik nu nog
met mijn moeder samenwoon. Ik heb wel altijd "jongensstreken" gehad. Thuis
zegden ze dat mijn broer het meisje was, en ik de jongen. Ik kreeg ook veel "tegen
mijn oren" want ik was "niet deftig genoeg"! Ik reed met een jongensfiets
en zonder handen als ik melk ging halen bij mijn grootmoeder in Boeslinter.
Op straat spelen mochten wij niet. Wij speelden met de kinderen van meester Donvil op de speelplaats. De speelplaats lag tussen ons huis en dat van hen. Bij Donvil waren 7 kinderen en ik speelde mee met de jongens, he! Koers rijden, bv.! Of met velen op één fiets: iemand op het stuur, iemand op het zadel, iemand op het stoeltje die dan moest trappen... En in bomen klimmen...Op de speelplaats stond een grote kersenboom. Niemand durfde tot boven klimmen, maar ik wel! Ik ben er wel eens uitgevallen, op mijn rug op een arduinen steen! Ik zat toen in het derde leerjaar. Er was even paniek. Ik ben een dag van school moeten blijven maar er was toch niets gebroken...
BOK:
Jij gedroeg je dus als een kwajongen!
Juffrouw Hilde:
Eigenlijk wel... Ik weet nog dat zuster Longeza mij in de vakantie leerde schuren:
"Eén-twee-drie en voort, één-twee-drie en voort!" De zuster ging de vensters
wassen en ik moest de ladder vasthouden. Ik kon het dan niet laten om onder de ladder te
gaan staan en eens goed naar boven te kijken met het gevolg dat ik thuis het grote nieuws
kon brengen: "Weet ge dat de zusters een broek dragen tot hier!" Ja, onder hun
rokken droegen de nonnekes een lange broek en dat had ik dus weeral ontdekt!
BOK:
Zozo, dat interesseerde jou dus?
Juffrouw Hilde:
Interesseren... hmm... Ik was wel een beetje nieuwsgierig. En zoals iedereen had ik ook
een "catechismuslief". Ik herinner mij nog dat ik eens 5 fr. van mijn
catechismuslief kreeg! Maar ik moest die niet hebben en heb ze onmiddellijk in het
missiebusje gestoken! Toen voelde ik mij terug "veilig" maar toen ik 's middags
thuiskwam was mijn vader al ingelicht! Er mocht ook niets gebeuren of hij wist het...
Kleuterleidster
BOK:
Maar jij bent dus kleuterleidster geworden... Nooit aan iets anders gedacht?
Juffrouw Hilde:
Neen. Ik heb nooit iets anders willen worden. Ik moest op kostschool in O.-L.-V.-Waver
maar dat deed ik graag. Alhoewel... De eerste maand al vloog ik bijna buiten! Weet ge
waarom?! Omdat ik in mijn bed lag te fluiten! Wist ik veel dat dat niet mocht! En dan was
het nog een liedje uit de kerk!
Waver was een strenge maar een goede school. Ik heb er veel geleerd. In 't begin heb ik wel harde noten moeten kraken. Ik kende er niemand, zat er moederziel alleen! 's Avonds heb ik wel wat traantjes gelaten. Tot Kerstmis; dan was het gedaan. En als 17-jarige kreeg ik het diploma van kleuterleidster!
BOK:
En toen je afstudeerde kon je dadelijk in Bunsbeek beginnen?
Juffrouw Hilde:
Eigenlijk wel: er kwam juist een betrekking vrij. Maar de zusters van Huldenberg huldigden
het principe dat in hun scholen nooit iemand van het eigen dorp werd aangenomen. Ik kreeg
die betrekking dus niet - een jaar later plots wel! Dat maakte dat ik een heel jaar thuis
ben gebleven, zonder werk, zonder iets... Dat jaar kwam Frans Vandermeulen vragen of ik
niet het secretariaat wou doen van de Bond van Grote en Jonge Gezinnen en dat mocht ik
toen van onze pa...
De Bond
BOK:
De Bond, ja! Daar heb jij ook een hele carrière gemaakt!
Juffrouw Hilde:
Dankzij de Bond ben ik mijn vleugels wat beginnen uitslaan. Ik ging het lidgeld ophalen in
heel het dorp, helemaal alleen... Ik had toch altijd twee maand tijd nodig voor ik rond
was! Maar ik maakte leden bij! In het bestuur zaten verder alleen maar mannen: Jef
Vandegaer als voorzitter, Frans Vandermeulen, Clement Cloots, Jos Cloots, Armand Janssens,
Jef Sciot... Ik heb mijn hele leven tussen mannen gezeten, maar ik heb er nooit ene
gewild... of nooit ene gekregen...
BOK:
Daar moeten we het straks zeker nog over hebben! Maar in de Bond was jij heel actief!
Frans Vandermeulen had dat goed bekeken!
Juffrouw Hilde:
Ja, met de Bond hebben we toen veel gerealiseerd. Calypso, bv.: sport en zwemmen voor het
ganse gezin. Dat heb ik in heel het gewest opgericht. Eerst ging ik in alle zwembaden van
het gewest contacten leggen en onderhandelen: in Diest, in Tienen, in Leuven, in Tervuren,
enz. Er is ook een zwemfeest geweest in Tienen met een Hollandse groep die waterballet kwam
demonstreren en daarna in Bunsbeek bij families bleef overnachten. Dat hebben ze zelfs op
TV laten zien in het programma 'Binnen en Buiten'!
Wij hebben ook "De Week van het Gezin" georganiseerd. Alle dagen was er een activiteit en we hadden elke keer bomvolle zalen. Ik haalde ook Miel Cools twee keer naar Bunsbeek. En voor de kinderen kwam er een Sinterklaasfeest en is "nonkel Bob" eens geweest.
Ik richtte in Leuven de Sportfederatie op van de Bond en spoedig zat ik ook in het Nationale Bestuur. Ik moest naar vergaderingen in Brussel... die dikwijls tot 's morgens uitliepen, tot in de kleine uurtjes!
Inspectie
BOK:
Jaja... We zullen maar niet naar details vragen! Je bent trouwens geen zier veranderd: je
loopt nog over van vitaliteit! Ongetwijfeld was jouw energieke manier van werken met
kleuters een kleine revolutie in de school. Werd dat gewaardeerd of eerder afgeremd?
Juffrouw Hilde:
Hmmm... De zusters kenden mij wel: ik had bij sommigen nog in de klas gezeten. Echt
tegenkanting heb ik nooit van de zusters ondervonden. Op stage in Nieuwrode kreeg ik
inspectie en een week later mocht ik in Bunsbeek beginnen. Toch een teken dat het hen
aanstond, wat ik deed... Later is er nog eens inspectie uit Huldenberg geweest,
onverwachts! Het was goed weer en wij zaten met de kinderen buiten. Juffrouw Irène had
een borstel in haar handen en toen ze de delegatie van Huldenberg zag afkomen liet ze van
het verschieten de borstel uit haar handen vallen - pats! - de steel recht op het gezicht
van de inspectrice! Dat is de laatste keer dat ze van Huldenberg zijn komen inspecteren...
Zelf heb ik ook rampen veroorzaakt! Met de mazout, bv.! In het begin stonden er kolenkachels in de klasjes en dan moest ik 's morgens op tijd de kachel komen aanmaken, kooltjes zeven ook en uitrapen! Daarna kregen we mazoutkachels met elk een eigen reservoir dat men moest vullen door een kraantje open te draaien. Maar dat kraantje moest ge ook op tijd weer dichtdraaien want anders liep het over! Verschrikkelijk! Ik heb zeker de eerste prijs gehaald wat dat betreft. Meestal zette ik er een kind bij om te roepen wanneer het tankje vol was maar ik ben toch eens naar huis gaan eten zonder het kraantje dicht te draaien! Ah! Toen ik weer op de speelplaats kwam rook ik al mazout! Aaah! Heel mijn klas stond onder de mazout! Met een aftrekker begon ik het goedje naar buiten te werken, maar stinken! En dan ben ik er nog in gevallen ook, uitgeschoven! Bah!
Toen ik met mijn kleuterkes naar het instructiebad in Tienen gingom hen te leren zwemmen was er nogal wat weerstand! Zwemmen met kleuters - dat bestond nog nergens, dat deed niemand. Maar ik heb het er toch doorgekregen! Met het gevolg dat onze school in het zwembad van Tienen nog altijd voorrang krijgt, omdat wij er al zolang komen zwemmen!
Gerarke
BOK:
Als je zo'n 1000 kinderen ziet passeren en groot worden, is er
dan eentje bij dat je om
één of andere reden beter bijblijft?
Juffrouw Hilde:
Ja... Eén kindje zou ik wel eens graag willen terugzien...Gerarke Goffart! Oh, dat was
een lief ventje! Die woonde op de Ruekenbos. Dat waren zo van die arme mensen met een hele
serie kinderen. Ze zijn hier maar een paar maand blijven wonen. Maar Gerarke zal ik nooit
vergeten: hij had zo'n kort, blond "broske" en een overalleke aan... Hij kwam
ook altijd naar mij, zo'n klein sukkelaarke, zo'n lief klein dopke... Naar het schijnt
zijn die mensen van hier naar Oorbeek getrokken en dan weer verder. Ik heb ze nooit meer
teruggezien.
Er zijn ook al acht van mijn kinderen gestorven ondertussen...Herman Vanheer, Guy Baumans, Greta Neskens, Ludo Denruyter, Magda Depré, An Hendrickx, Willy Vanluyten, Dany Craninckx... Daar denk ik ook nog vaak aan.
Kinderen vroeger en nu
BOK:
Kan je kinderen van vandaag vergelijken met kinderen van vroeger?Is er iets veranderd?
Juffrouw Hilde:
Kinderen kunt ge moeilijk vergelijken. Maar er is veel veranderd. In de eerste plaats de
mentaliteit. Vroeger waren de kinderen rustiger en gewilliger. Wanneer ik iets vroeg deden
ze dat. Ze hadden ook meer eerbied en respect voor alles. Ik mag nu niet klagen: ik heb 35
jaar in mijn eigen dorp voor de klas gestaan en ik heb nooit een zware klacht gehad. Daar
ben ik blij en tevreden om. De mensen van Bunsbeek zijn voor mij echt goeie mensen!
Er wordt tegenwoordig van de kinderen wel veel meer verwacht. Ze worden heel anders voorbereid op het eerste leerjaar: voorbereidend lezen, rekenen, schrijven... Zolang het spelend gebeurt vind ik het OK maar een kind moet ook kind kunnen blijven. Kleuters moeten de kans krijgen om lerend te spelen! Handvaardigheidsoefeningen vind ik ook zeer belangrijk: knutselen, schilderen, tekenen, boetseren, enz.
De kinderen zijn nu rijper dan vroeger. Dit wil niet zeggen dat ze verstandiger zijn maar ze zijn wel rijper. Van de andere kant is het aandachtig luisteren en logisch denken aan 't verzwakken. Als ik zeg: "Ga eens een doosje halen in de kast!" zijn ze al vertrokken voor de vraag helemaal gesteld is, ofwel weten ze niet meer wat ze in de kast moeten gaan halen.
BOK:
Spreken jouw kinderen nog dialect?
Juffrouw Hilde:
Neen, dat is helemaal gedaan. Vroeger hoorde het bij onze taak om kinderen "nieuwe
taal" bij te brengen. Wij verstonden zelf het dialect natuurlijk maar tegenwoordig is
dat niet meer nodig. Misschien hebben sommige kinderen thuis nog wel contact met het
dialect maar ze kennen toch ABN als ze bij mij komen. De zaak is eigenlijk helemaal
omgedraaid. Nu vertel ik de kinderen soms hoe men vroeger iets noemde en dan laat ik hen
woorden vragen aan hun bompa! "Zakdoek" wordt dan "tèsneusdoek"! Net
het omgekeerde van vroeger...
Rijke juf?!
BOK:
Zijn de hulpmiddelen verbeterd?
Juffrouw Hilde:
Dat vind ik wel. Er zijn nu veel meer hulpmiddelen in de handel te verkrijgen maar die
zijn vrij duur. Ik heb zelf een TV en een moviebox in de klas gehaald. Daardoor kan ik
mijn lesjes veel interessanter maken en de kinderen onthouden het ook beter.
BOK:
Worden die nieuwe hulpmiddelen door de school ter beschikking gesteld?
Juffrouw Hilde:
Neenee! Zo rijk zijn we in de school niet! Daar moet je zelf voorzorgen!
BOK:
Je bedoelt dat er elke maand een deel van jouw wedde opgaat aan het kopen van
lesmateriaal?
Juffrouw Hilde:
Elke maand is veel gezegd... maar toch regelmatig! Zo gaat dat in de meeste
kleuterscholen. Wat je nodig hebt voor je waarnemingslessen moet je zelf meebrengen:
verschillende soorten fruit, noten, groenten, enz. Wil je eens een feestje opbouwen of
iets moois maken voor Kerstmis, moederdag, vaderdag, ... dan doet iedere kleuterleidster
dat naar eigen zin. De kosten zijn voor u! Het grootouderfeest, bv. Dat vinden de kleuters
en de grootouders zeer plezierig, maar wat mijn kleutertjes klaarmaken en wat we daar
aanbieden betaal ik uit mijn eigen zak! Ik vind feesten wel leuk voor de klas. En als ge
geen gezin te onderhouden hebt en... gene man die zegt: "Stop! Dat mag niet! Nu gaat
ge te ver!", dan gaat dat gemakkelijker. Ze zeggen dan wel eens in de school dat ik
een "rijke juf" ben maar... de ene is nu eenmaal vrijgeviger dan de andere,
he... Ik heb geen huis of goederen maar ik heb altijd veel plezier beleefd aan het werk
met mijn kinderen en dat is ook een soort van rijkdom!
Bilbliotheek
BOK:
Heb jij ook niet een hele tijd de Parochiale Bibliotheek gedaan?
Juffrouw Hilde:
Ja. Samen met Margriet Vandeput, na de mis van 10 u. Tijdens de mis van Smeyers mochten
wij bij pastoor Vandervelpen gaan koffiedrinken met kokostaart en daarna deden wij de
bibliotheek op de scène van de parochiezaal. En we hadden vele klanten, hoor!
Volwassenen
ook. "Fernanke" Janssen o.a., een oud klein ventje met een pijpje, de nonkel van
de notaris. Als die zijn boeken terugbracht staken er briefkes in: "U bent de
beminnelijkste bloem van het dorp, de koningin van het Bunsbeekse land!" en nog meer
van dat fraais! Ik was toen amper 18, 19 jaar en ik had dus een stille aanbidder! Hij was
wel een beetje oud, maar allez, ik had er toch ene! En toen wist ik nog niet zoveel als
nu. Nu zou ik al eens rapper zeggen: "Een ouwe rijke, hmmhmm!" Nee, dat was wel
plezant. En dat ging allemaal zonder woorden: Fernanke bracht zijn boeken terug en als hij
weg was doorbladerde ik ze en vond zijn liefdesbriefjes. Die heb ik natuurlijk bewaard!
Voetbal
BOK:
Dat zal wel! Maar je hebt nog niets over "voetbal" verteld!
Juffrouw Hilde:
Voetbal! Gij hebt zeker het interview op BRT Radio gehoord! Ja,die mannen zijn mij komen
interviewen in de school. Ze moesten iemand hebben die wel met voetbal te maken had, maar
geen speler of geen trainer of zo. En dus zijn ze bij mij terechtgekomen."
BOK:
Hoe ben je in het voetbalmilieu beland?
Juffrouw Hilde:
Dat zal ik u eens vertellen. Ik was dus bij de Bond en ik moest alle weken naar de
vergadering in Leuven. Aangezien ik de manieren van die mannen aannam kwam ik nooit
rechtstreeks van de vergadering naar huis. En zo belandde ik al eens in café De Zon,bij
mannen als "Pajkke Beelen, Boon, Tuur Volders, Verbiest en zo, straffe supporters en
bestuursleden van Voorwaarts Tienen. Vrouwen gingen wel nooit naar "de voetbal".
De vader van de kantine-uitbater verongelukte echter en ze hadden niemand om de kantine te
doen. Tuur Volders vroeg mij of ik hen niet uit de nood wilde helpen en toen mocht ik
ineens wel "naar de voetbal". Ik ben er nooit meer weggeraakt! Met Tuur en Jefke
Honinckx ben ik mee het nieuwe plein op het Houtemveld gaan opmeten, ik heb mee de goalen
vervoerd op de tractor van Reynaerts en nog andere "manoeuvers" meegemaakt. Op
de Voorwaarts was er een heel plezante bende. In het "betonnen kot" stond mijn
pick-up, er werd gedanst en gezwanst... En toen kwam de fusie met Racing Tienen, KVK! De
Voorwaarts moest evenveel bestuursleden en verantwoordelijken leveren als de Racing maar
de Voorwaarts had zoveel bestuursleden niet! Ik zie Tuur Volders nog afkomen: "Gij
moest iets doen, se... Ge moet voorzitster worden van het Feest- en
Propagandacomité!" Maar ik zei dat ik dat niet kon en ook niet wou, maar Tuur kreeg
het toch weer van mij gedaan. Daarmee zit ik nog altijd in het dagelijks bestuur van KVK.
Op zoek?
BOK:
Is juffrouw Hilde ooit verliefd geweest?
Juffrouw Hilde:
Zeker, zeker... Maar daar bleef het dan ook bij! Toen we nog in Bunsbeek woonden hadden we
een gebuur en die loerde mij altijd uit, wanneer ik thuiskwam van de één of andere
vergadering, wie mij thuisbracht en zo. Na een tijdje moest ze het echter opgeven want
elke avond was het een andere man die mij thuis afzette! Ze kon het niet meer volgen...
Nee, het heeft mij eigenlijk nooit echt geïnteresseerd. Ik was daar niet het type voor:
ik was bij zoveel bij, ik had altijd te weinig tijd... Nu gaat dat misschien veranderen...
Nu krijg ik misschien tijd om op zoek te gaan... naar "een ouwe rijke"! (lacht)
Na deze bekentenis mochten we nog lang blijven genieten van de
gezelligheid van Hilde Claes, deze eeuwig-jonge vrouw, een kleuterleidster uit de duizend
die verkoos te leven voor duizend Bunsbeekse kinderen! Want zoveel zijn het er ondertussen
geworden: duizend jongere en volwassen mensen die door juffrouw Hilde op weg werden gezet
naar het leven dat ze nu leiden!
Ze mogen van geluk spreken, want ze hadden een fijne juf, een guitige juf, eentje die
zwanst en moppen vertelt, eentje die kinderen naar huis stuurt om aan hun papa te vragen
of hij graag een kikker zou zijn... of toch maar liever "dikkop" wil blijven!Een
juf die er ook voor de papa's en mama's is en voor de bompa's en de bomma's! Haar feest
voor de grootouders is een echte Bunsbeekse traditie geworden, een feest waar de
grootouders niet zomaar op een stoeltje moeten zitten om naar de nummertjes van de
kinderen te kijken maar waar ze zelf leren dansen, een liedje zingen of voordragen! Een
degelijke juf ook, die eisen stelt en die meegaat met de tijd! Een collegiale juf...
Zo'n juf laat Bunsbeek niet graag los!
"Ik ben de mensen van Bunsbeek dankbaar voor het vertrouwen dat ze me gegeven hebben. Wat er ook met me gebeurt, de mensen van Bunsbeek blijven in mijn hart wonen. Ik hoop maar één ding, dat mijn oud-leerlingen - als ze me zien - goeiendag blijven zeggen! Het plezantste wat ik meemaak is altijd als iemand mij tegenhoudt en vraagt: "Ken je me nog? Ik zat in uw klas!" Ik ga soms naar de markt in Tienen,speciaal omdat ik hoop dat ik dan één van mijn kleuters zal tegenkomen..."
